Veri Savaşları

Her savaşın birçok sebebi vardır. Bu sebeplerin bir kısmı bilinir, önemli bir kısmı bilinmez. Kamuoyuna açıklanmayan gerekçeler genelde açıklanan gerekçelerden çok daha fazla olur. Kamuoyuna açıklanan gerekçeleri her ülke kendi işine geldiği gibi anlatır.

Güç savaşları, toprak elde etmek için veya elindeki toprağı korumak için yapılan savaşlar, insanlık tarihi kadar eskidir. Teknoloji çağında yeni bir savaş türü bekliyor dünyayı. Bu savaş türü toprak alma veya koruma savaşı değil veri çalma veya koruma savaşı olacak.

“21. Yüzyıl İçin 21 Ders” kitabının yazarı tarihçi Yuval Noah Harari devletlerin vatandaşlarına sorumluluklarının değiştiğini anlatırken veri savaşları konusunda şu uyarıları yapıyor:

Devletin en temel görevleri uzun asırlar sonra ilk defa büyük bir değişime uğradı. Devletler vatandaşlarına sağlık, eğitim ve güvenliği ücretsiz sağlamakla mükelleftir. Çünkü vatandaş devlete vergilerini bunun için ödüyor. Devletler için çok önemli bir sorumluluk daha getirdi teknoloji. Devletler kendi vatandaşlarının veri mülkiyetini de korumak zorundalar. Dünyanın tüm serveti ve iktidarının az sayıda insanın elinde toplanmasına engel olmak istiyorsa devlet, veri mülkiyetini düzenlemek zorundadır.

Eskiden en kıymetli şey topraktı. Toprak sahibi olanlar zengin oluyordu. Toprak fethetmek veya toprağını korumak için devletler savaşıyordu. Siyaset toprağı kontrol etme mücadelesiydi. Modern çağda makineler ve fabrikalar topraktan daha önemli hâle geldi. Ancak 21. yüzyılda “veri” en kıymetli şey olma anlamında hem toprağı hem de makineleri gölgede bırakacak ve devletler veri akışını kontrol etme ve elinde tutma mücadelesi verecek. Veri az sayıda insanın eline geçerse, veri sahibi insanların sahibi hâline gelebilecek.

Veri kapma yarışı devletler arasında henüz bir rekabet veya savaş hâline gelmemiş olsa bile, sosyal medya sahibi büyük şirketler ‘ilgi tüccarlığı’ ile veri avcılığı yapıyorlar. Google, Facebook, YouTube gibi dev şirketler bize bedava bilgi, hizmet ve eğlence sunarak ilgimizi çekiyor sonra da bu ilgiyi reklamcılara satıyorlar. Ama muhtemelen veri toplayan devlerin ilgi ve reklam tüccarlığından çok daha büyük hedefleri var. Esas işleri ve amaçları sadece reklam satmak değil. Merak uyandırarak, ilgimizi çekerek hakkımızda aşırı miktarda veri toplamayı başarıyorlar ki, bu da reklamlarının toplam hasılatından daha değerli. Biz onların müşterisi değil mahsulüyüz.

Sıradan insanlar bu sürece direnmekte çok zorlanacak. Günümüzde insanlar en değerli varlıklarını yani kişisel verilerini ücretsiz elektronik posta hizmetleri ve komik videolar karşılığında teslim etmekten rahatsız değil. Bu durum ne yaptığının farkında olmadan koca toprakları üç beş renkli boncuk ve ıvır zıvır karşılığında Avrupalı emperyalistlere satan Afrika ve Kuzey Amerika yerlilerinin durumuna benziyor biraz. Eğer sıradan insanlar ileride bu veri akışını kesmeye kalkışırsa, bunun her defasında daha zor olduğunun farkına varır. Özel hayatına ait tüm bilgileri, sağlık ve iş durumuna dair her bilgiyi elinde bulunduran bir sistemden kopmak gittikçe daha zor olacaktır.

Dijital Haçlı Seferleri

Teknolojiyi üretip satanlar, dijital haçlı seferleri için malzeme topluyorlar. Bu malzeme her birimiz hakkında topladıkları bilgilerdir. Bu bilgileri bize bedava kullandırdıkları sosyal medya hesapları sayesinde yapıyorlar. Dijital Haçlı seferleri için kullanacakları silahın mermilerini hepimiz kendi ellerimizle veriyoruz.

Sait Çamlıca

Eğitimci-Yazar